EHVEN-İ ŞER

Bazı insanlar çalışırlar, ortaya bir değer çıkarırlar. Onlara çalıştıklarının karşılığını vermek gerekir. Bazı insanlar çalışırlar ama neticede zarar verirler. Onları da zarar verici çalışmalardan uzak tutmak gerekir.

Bazıları da nötr etkiye sahiptirler. Çalışırlar, çalışmaya çalışırlar, çalışmazlar, çalışamazlar ve daha birçok versiyon. Toplamda da aldıkları ile verdikleri birbirini dengeler. Olsalar da olur olmasalar da olur. Fazla kafa yormaya gerek olmayan bir gruptur bunlar.

Önemli olan birinci ve ikinci gruptur. Birinci grubu teşvik ederek daha verimli hale getirmek dünyanın, insanlığın menfaatinedir. İkinci grubu engellemek de aynı şekilde gereklidir.

O ikinci grupta öyleleri de vardır ki onları sadece engellemek istemekle kalmazsınız, "Bunlar keşke nötr olsalar." dersiniz. O kadar yaka silkmişsinizdir ki bu düşüncenizi daha da ileri götürürsünüz ve "Bunlar, aldıklarına aynen devam etsinler ama hiç iş yapmasınlar." diye bir fikir de geliştirebilirsiniz.

Bunların hepsi mantıklıdır. Ehven-i şer, muhakeme yapabilenler için çok önemli bir kavramdır. Kötünün iyisie demek olan ehven-i şer, iki zarardan daha azına uğrama sanatının altın kuralıdır.

O ehven-i şer mantığına göre şöyle de düşünülebilir: Bunlar çalışmıyorlar. Kavgalarından, tatillerinden, oyunlarından, sohbetlerinden, entrikalarından ve benzer başka hobilerinden vakit buldukları ölçülerde çalışmaya çalışıyorlar. Çalışmayı beceremedikleri gibi çalışmaya çalışmayı da beceremiyorlar. Beceremediklerini de anlamayacak kadar kifayetsizler. Beceremediklerini anlasalar da kabullenemeyecek kadar muhterisler. Yani kifayetsiz muhteris kavamına yeni bir anlam katacak bir garabet içindeler. O zaman bunların kendi kendilerine, zarar vermelerini engellemek bir yana, nötr olmalarını beklemek bile lüks olur. En iyisi, daha doğrusu kötünün iyisi olarak bunlara kazançlarını aynen verelim ve tek bir şey isteyelim: Hiç iş yapmayın...

İşte çözüm. Hatta, "Hiç iş yapmayın. Size, kazancınızın iki katını verelim." diye bile teklif edilebilir. Aslında o iki kat da emniyetli bir rakam. Bunların verdikleri zarara bakılınca, mecbur kalınması durumunda on katına kadar çıkılabilir...